Fiodor Dostojewski, znany z głębokiego współczucia wobec „poniżonych i upokorzonych”, zaskakiwał jednocześnie wyjątkową surowością w przedstawianiu Polaków. Nazywał ich pogardliwie „polaczkami” i przypisywał im negatywne cechy, takie jak oszustwo, fanfaronada czy fałszywa arystokratyczność. Jego niechęć wobec Polaków po raz pierwszy ujawniła się w „Zapisach z Martwego Domu”, a później wielokrotnie wracała w jego twórczości – w „Graczu”, „Zbrodni i karze” oraz szczególnie wyraźnie w „Braciach Karamazow”, gdzie Polacy są przedstawieni w sposób karykaturalny i ośmieszający. Badacze podkreślają, że źródła tego uprzedzenia tkwią w osobistych doświadczeniach pisarza z czasów katordzy, gdy Polacy – więźniowie polityczni – trzymali się na uboczu, okazując Rosjanom pogardę, co głęboko irytowało Dostojewskiego.

W XIX wieku sytuacja polityczna wydawała się oczywista: Ukraina i Polska były traktowane jako nierozerwalne części Imperium Rosyjskiego, a nawet liberalni intelektualiści rzadko to kwestionowali. Dostojewski jednak nie ograniczał się do tych ram – marzył o dominacji Rosji nad całą ludzkością. Tokarzewski wspomina, że Dostojewski czytał Polakom swoją odę o triumfalnym wkroczeniu Rosji do Konstantynopola, co wywoływało wśród nich zakłopotanie. Pochodzenie pisarza również budziło dyskusje: choć wywodził się z białoruskiej, spolonizowanej szlachty, sam zapewniał, że „wyciąłby z siebie polską krew”, gdyby ją miał. Badacze podkreślają jednak, że jego tożsamość była przede wszystkim kwestią kultury, nie pochodzenia.

Czy wiesz, że obywatele Ukrainy stanowią około 5% osób pracujących w Polsce i przyczyniają się do wzrostu naszego PKB o 0,5-2,4% rocznie? Mimo to, w przestrzeni publicznej pojawia się wiele negatywnych stereotypów na ich temat. Czas rozprawić się z mitami!

— Mit 1: Ukraińcy zabierają Polakom pracę i zaniżają płace.
Fakty: Ukraińcy często podejmują się prac, których Polacy nie chcą wykonywać, napędzając gospodarkę; Ich obecność przyczynia się do wzrostu PKB Polski.

Wielu ludzi, szczególnie na terenach, które doświadczyły rosyjskiej okupacji lub wpływów, postrzega "ruski mir" jako ideologię przynoszącą przemoc, ucisk i brak perspektyw.

Doświadczenia historyczne, takie jak represje polityczne, konflikty zbrojne i ograniczenie swobód obywatelskich na obszarach, gdzie próbowano narzucić "ruski mir", potwierdzają tę perspektywę. Dla wielu narodów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym dla Polaków i Ukraińców, "ruski mir" kojarzy się z utratą suwerenności, niszczeniem kultury narodowej i pogwałceniem praw człowieka.

Wojna na Ukrainie jest tragicznym przykładem konsekwencji próby realizacji idei "ruskiego miru" poprzez agresję i przemoc. Obrazy zniszczonych miast, cierpienie ludności cywilnej i zbrodnie wojenne utwierdzają w przekonaniu, że tam, gdzie pojawia się "ruski mir" w swojej imperialnej i agresywnej formie, tam rzeczywiście dochodzi do śmierci, poniżenia i beznadziei.

Mechanizmy obronne ludzkiej psychiki, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i kolektywnym, odgrywają kluczową rolę w procesie adaptacji do rzeczywistości. Pomagają nam radzić sobie z niecodziennymi sytuacjami, łagodząc ostre krawędzie niekomfortowej rzeczywistości i dopasowując ją do naszej osobistej mapy świata. Proces ten jest szczególnie widoczny w kontekście globalnych wstrząsów, takich jak wojna na Ukrainie.

Świat stopniowo "oswaja" wojnę na Ukrainie, co wymaga ciągłej uwagi i niestrudzonego wsparcia. Pomimo tego, że Ukraińcy z poświęceniem bronią nie tylko swojej niepodległości, ale i fundamentalnych demokratycznych wartości zachodniej cywilizacji, wojna i śmierć, niestety, stają się częścią codziennego życia. Istnieje ryzyko, że z czasem, z powodu psychologicznego zmęczenia, świat zacznie przyjmować tę rzeczywistość jako coś normalnego.

Zapraszamy Państwa do udziału w seminarium, podczas którego omówione zostaną aktualne kwestie wpływu działań wojennych na politykę Ukrainy i państw Unii Europejskiej w zakresie przestrzegania praw i wolności człowieka, z uwzględnieniem kontekstu etycznego i prawnego.

Zgodnie z ustawą Ukrainy nr 3633-IX „O zmianie niektórych aktów prawnych Ukrainy dotyczących poszczególnych kwestii służby wojskowej, mobilizacji i ewidencji wojskowej” z dnia 11 kwietnia 2024 r., świadczenie usług konsularnych mężczyznom, obywatelom Ukrainy w wieku poborowym przebywającym za granicą, w tym wydawanie paszportów zagranicznych, odbywa się pod warunkiem posiadania dokumentów ewidencji wojskowej w formie kodu QR, wygenerowanego w specjalnej aplikacji mobilnej. Uzyskanie poprawnego kodu zależy od działań, decyzji i ewentualnych błędów upoważnionych osób z wojskowych centrów rekrutacyjnych oraz możliwości technicznych odpowiedniego rejestru na Ukrainie. Działania te sygnalizują intencję państwa, by pod przymusem zmobilizować do działań wojennych swoich obywateli, nawet tych, którzy od dłuższego czasu rezydują za granicą.

Ambikolonializm to nowatorskie pojęcie, które opisuje dynamikę wielowiekowej wymiany wpływów kulturowych i symbolicznych, charakterystycznej dla rosyjskiego kolonializmu w Ukrainie.

Termin ten wprowadziła historyczka sztuki Switłana Bedarewa w swojej książce «Ambicoloniality and War: The Ukrainian-Russian Case», wydanej w 2024 roku. Specjalnie dla słownika, poświęconego pracy z pamięcią, badaczka przygotowała artykuł, w którym omawia kluczowe cechy ambikolonialności oraz jej znaczenie dla zrozumienia przyszłych relacji.

Realizując projekt badawczy (De)konstrukcje: konwersyjność modeli pogranicza w polskiej i ukraińskiej literaturach pierwszej połowy XX wieku w ramach projektu NAWA Polonista zupełnie zmieniłem optykę pisarstwa polskiego.

Historia literatury polskiej to fascynujący fenomen, wielojęzyczne zjawisko głęboko zakorzenione w burzliwych dziejach Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz późniejszych losach Polski. Jej rozwój był nierozerwalnie związany z wielojęzycznością i wielokulturowością, które kształtowały polską tożsamość literacką.

Rzeczpospolita Obojga Narodów, rozciągająca się na rozległych obszarach, była tyglem kulturowym, w którym współistniały różne języki i tradycje. Obok polskiego, używano łaciny, ruskiego (przodka dzisiejszego ukraińskiego i białoruskiego), litewskiego, niemieckiego, a także języków żydowskich, takich jak jidysz i hebrajski. Ta wielojęzyczność miała ogromny wpływ na rozwój literatury, w której przenikały się różnorodne motywy i style.