15 sierpnia w Polsce obchodzimy szczególnie ważne święto – Dzień Wojska Polskiego. Ta data upamiętnia zwycięstwo polskich sił zbrojnych nad Armią Czerwoną w bitwie warszawskiej w 1920 roku. To zwycięstwo było jednym z najważniejszych momentów w historii XX wieku, które zmieniło bieg wydarzeń w Europie Środkowo-Wschodniej i powstrzymało ekspansję bolszewickiej Rosji na Zachód.

Bitwa Warszawska, zwana także Bitwą nad Wisłą, była kulminacją wojny polsko-bolszewickiej. W obliczu zdecydowanej przewagi liczebnej przeciwnika, polskie wojska pod dowództwem marszałka Józefa Piłsudskiego przeprowadziły odważny manewr, który zaskoczył bolszewików i doprowadził do ich klęski. To zwycięstwo przywróciło Polsce niepodległość, utraconą w wyniku rozbiorów, i umocniło jej pozycję na mapie Europy.

W zwycięstwie nad bolszewikami istotny udział miały także ukraińskie formacje wojskowe. Ukraińscy nacjonaliści, walczący o niepodległość swojej ojczyzny, widzieli w Polsce potencjalnego sojusznika w walce z wspólnym wrogiem – bolszewikami. Dlatego jednostki Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej (UNR), w tym słynne kineny (oddziały lekkiej kawalerii), walczyły po stronie polskich sił zbrojnych. Kineny, znane ze swojej mobilności i umiejętności partyzanckich, odegrały znaczącą rolę w niektórych etapach bitwy.

Berdiańskie Dni Nauki Polskiej, znane obecnie jako Azowskie Dni Nauki Polskiej, to wyjątkowa inicjatywa naukowo-kulturalna Polskiego Towarzystwa „Odrodzenie”, od lat integrująca środowiska akademickie, nauczycielskie oraz przedstawicieli społeczności polskiej i ukraińskiej w różnych krajach. Jej początki sięgają 2006 roku, kiedy w Berdiańsku po raz pierwszy odbyło się spotkanie naukowców, glottodydaktyków i działaczy społecznych z Polski i Ukrainy, organizowane pod patronatem Konsulatu Generalnego RP w Charkowie i dofinansowane ze środków polonijnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Od samego początku wydarzenie miało charakter interdyscyplinarny i dialogiczny, łącząc refleksję nad przeszłością i teraźniejszością, promując badania w dziedzinach humanistyki, nauk społecznych, kulturoznawstwa, historii i edukacji. Szczególne miejsce w programie zajmują zagadnienia związane z polsko-ukraińskim pograniczem kulturowym, pamięcią zbiorową, tożsamością narodową i lokalną, migracjami oraz nauczaniem języka i kultury polskiej za granicą.

Po pełnoskalowej inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 roku rosyjski reżim polityczny aktywnie wdrożył system masowych represji wobec ludności cywilnej, którego celem jest identyfikacja i neutralizacja osób uznanych za „nielojalne” wobec władzy okupacyjnej. Kluczowym elementem tej strategii stały się obozy filtracyjne — nielegalne miejsca przymusowego przetrzymywania ludzi, funkcjonujące nie tylko na tymczasowo okupowanych terenach Ukrainy, ale także na terytorium samej Rosji i Republiki Białorusi. Zarówno pod względem struktury, jak i funkcji, obozy te wykazują podobieństwa do nazistowskich obozów koncentracyjnych oraz represyjnego systemu sowieckiego Gułagu.

System filtracji, pozbawiony jakiejkolwiek podstawy prawnej, rażąco narusza normy międzynarodowego prawa humanitarnego — w tym Konwencje genewskie, Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz przepisy zakazujące masowych deportacji. W praktyce realizuje on model państwowego terroru — wieloetapową technologię kontroli, represji i fizycznej eliminacji „niepożądanej” ludności. Utworzenie tego systemu było możliwe dzięki decyzjom politycznym na najwyższym szczeblu — zarówno w Moskwie, jak i w Mińsku, co świadczy o współudziale Białorusi w przestępczej polityce Rosji.

(na podstawie artykułu „Dlaczego wszyscy Rosjanie powinni ponosić odpowiedzialność za wojnę w Ukrainie” opublikowanego w serwisie Ukrainer)

Pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku nie była irracjonalnym aktem jednostki ani nieprzewidywalnym ekscesem autokraty. Stanowiła ona raczej rezultat nieformalnej, choć realnie obowiązującej umowy społecznej pomiędzy obywatelami Federacji Rosyjskiej a reżimem Władimira Putina. Była logiczną konsekwencją długofalowych procesów politycznych, społecznych i kulturowych, które doprowadziły do wytworzenia zbiorowej tożsamości opartej na resentymentach imperialnych, militaryzmie i lojalności wobec władzy.

W obliczu narastającej fali niechęci wobec uchodźców i migrantów w Polsce, głos pewnego Ukraińca – uczestnika protestu w Katowicach – rozbrzmiewa niczym etyczne i kulturowe wyzwanie. Jego słowa:

„Przeczytałem więcej polskich książek niż większość protestujących przeciwko imigrantom” (Wyborcza Katowice, 2025-07)

to nie tylko emocjonalna riposta wobec tłumu, lecz także świadome przesunięcie debaty z poziomu etnicznych uprzedzeń na płaszczyznę kompetencji kulturowej i obywatelskiego uczestnictwa.

Wypowiedź pada w kontekście protestów zorganizowanych przez środowiska skrajnie prawicowe, wśród których znajdowali się również kibice – grupy niejednokrotnie utożsamiane z przemocą symboliczną i fizyczną. Cytowany Ukrainiec występuje jako kontrfigura: nie krzyczy, nie grozi, lecz przeciwstawia się nienawiści wiedzą i lekturą. Mówi dalej:

„On przeczytał więcej polskich książek niż cała ta zgraja faszystowska, która protestuje przeciwko imigrantom”.

Użycie frazy „zgraja faszystowska” podkreśla przepaść nie tylko ideologiczną, ale i moralną między obiema stronami – tłumem a jednostką.

Fundacja „Wolność i Demokracja” ogłasza nabór uczestników do Przedsięwzięcia pn. „Utworzenie Centrum Wsparcia na rzecz aktywizacji Polonii w zakresie pozyskiwania środków publicznych” ,realizowanego w ramach programu „Minigranty. Koncepcja wspierająca strategiczne kierunki działalności Instytutu Rozwoju Języka Polskiego na lata 2025–2030”.

Projekt ma na celu wzmocnienie kompetencji przedstawicieli środowisk polonijnych w zakresie aplikowania o środki publiczne oraz realizacji własnych inicjatyw projektowych. Przedsięwzięcie jest finansowane ze środków budżetu państwa za pośrednictwem Instytutu Rozwoju Języka Polskiego im. Świętego Maksymiliana Marii Kolbego.

Do udziału zapraszamy organizacje polonijne i polskie działające za granicą, osoby fizyczne z grona Polonii oraz nieformalne grupy polonijne (min. 3 osoby), które chcą zdobyć wiedzę i praktyczne umiejętności z zakresu zarządzania projektami oraz aktywnie angażować się w życie swojej społeczności.

W dniach 17–20 lipca 2025 roku w Warszawie odbyło się wydarzenie Polonia Camp 2025 – pierwsze w historii tak szeroko zakrojone, globalne spotkanie młodych osób polskiego pochodzenia, zainicjowane przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej oraz Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, przy współpracy licznych partnerów instytucjonalnych i społecznych. W przedsięwzięciu uczestniczyło ponad 1000 młodych ludzi z 46 krajów i sześciu kontynentów, którzy, mimo zamieszkiwania poza granicami Polski, identyfikują się z polskim dziedzictwem kulturowym. Wykluczenie reprezentantów z Federacji Rosyjskiej miało wymiar symboliczny i było wyrazem solidarności z Ukrainą oraz sprzeciwu wobec rosyjskiej agresji.

Polonia Camp 2025 stanowił przykład nowatorskiego podejścia w polonijnej polityce kulturalnej i edukacji międzykulturowej, łącząc działania na rzecz integracji, budowania tożsamości kulturowej oraz kształtowania kompetencji międzykulturowych wśród młodego pokolenia Polonii. Wydarzenie, zorganizowane pod patronatem honorowym Marszałek Senatu RP Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, miało na celu nie tylko zacieśnienie więzi Polonii z państwem polskim, lecz także budowanie platformy współpracy i wymiany doświadczeń między młodymi liderami środowisk polonijnych na całym świecie.