Polskie słowo drukowane

ostatni numer gazety N31 od 30-01-2014
Польська мова в Бердянську - Język Polski w Berdiańsku
Польська мова в Бердянську - Język Polski w Berdiańsku
KtoTyJestes Zadbaj o jezyk polski
reklama
współpraca
nasi partnerzy

Święto polskości i nauki w Berdiańsku
12 maja 2021, 15:02

 Święto polskości i nauki w Berdiańsku

Święto polskości i nauki w Berdiańsku

Z okazji Dnia Polonii i Polaków za Granicą oraz 230 rocznicy Konstytucji Trzeciego Maja, w dniach 3 – 7 maja 2021 roku, Polonijne Centrum Zdalnego Nauczania Polskiego Kulturalno-Oświatowego Towarzystwa „Odrodzenie” w Berdiańsku zorganizowało cykl wykładów.

Współorganizatorem naukowych spotkań internetowych były Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

W wykładach, w których, jak świadczą wypełnione formy elektroniczne, wzięło udział 124 osoby z Ukrainy i Polski, odbywały się się pod patronatem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP i Konsulatu Generalnego RP w Charkowie.

3 maja uczestników powitał Pan Konsul Michał Banaś, Kierownik Wydziału Polonii, Spraw Prawnych i Pomocy Konsularnej Konsulat Generalny RP w Charkowie.

W trakcie spotkań internetowych uczestnicy wysłuchali pięć referatów przygotowanych przez prof. Helenę Krasowską z IS PAN i prof. Lecha Suchomłynowa, prezesa Polskiego Towarzystwa „Odrodzenie” w Berdiańsku

  • Szkolnictwo polonijne a tożsamość Polaków naUkrainie wschodniej
  • Wskaźniki tożsamości polskiej
  • Polacy w Turcji: (nie)pamięć historyczna
  • Polacy na Bukowinie Karpackiej. Pamięć językowa
  • Polacy z wyboru: Anna German człowiek pogranicza czy projekt polityczny?

Konsul Michał Banaś, Kierownik Wydziału Polonii, Spraw Prawnych i Pomocy Konsularnej

Konsul Michał Banaś, Kierownik Wydziału Polonii, Spraw Prawnych i Pomocy Konsularnej

Obszary wymienionych tematów były podzielony na dwie części: teoretyczną i praktyczną. W pierwszej części referenci omówili definicje „tożsamości”, jej subiektywny i obiektywny wymiary w rozumieniu Antoniny Kłoskowskiej, Zbigniewa Bokszańskiego, Brunona Synaka, Jana Assamana i innych wybitnych znawców problematyki. Druga część wykładów dotyczyła analizy własnych badań dotyczących tożsamości i szkolnictwa, które były przeprowadzone przez Helenę Krasowską i Lecha Suchomłynowa wśród mniejszości polskiej na południowo-wschodniej Ukrainie. Wyodrębnione zostały takie wskaźniki jak: więzy krwi, tzn. jestem Polakiem, ponieważ moi rodzice byli lub są Polakami, kryterium dokumentów i adnotacji urzędowych, wynikające z więzów krwi, świadomość wyznaniową, świadomość językową. Zostały porównane wskaźniki te u grupy polskiej zamieszkującej na Bukowinie Karpackiej oraz na Ukrainie wschodniej i w Turcji, w wyniku czego referenci doszli do wniosku, że stopień poczucia tożsamości narodowej u Polaków istotnie różni się w zależności od regiony i szeregu czynników, wyznaczających specyfikę sytuacji pogranicza. Polacy, pomimo zakazów ze strony władz sowieckich, skupiali się tu wokół kościoła i rodziny, w wiejskich domach niektórych polskich rodzin, które nieraz służyły jako lokale, w których uczono języka polskiego. Na Bukowinie jest zatem ciągłość tradycji, języka, kultury i pamięci. Polacy na Ukrainie Wschodniej przeżyli natomiast okres władzy sowieckiej w oddaleniu od Polski, od kościoła katolickiego i od organizacji polskich. Żyli też w znacznie większym rozproszeniu. Współcześnie na Ukrainie Wschodniej rodzi się nowy rodzaj polskości – adaptowanej z Polski, przywiezionej w gotowej postaci, przeniesionej tu przez telewizję lub Internet. Wykład zakończył się gorącą dyskusją nad problemem tożsamości.

 Święto polskości i nauki w Berdiańsku

Święto polskości i nauki w Berdiańsku

Wykład pt. „Polacy na Bukowinie Karpackiej. Pamięć językowa” dotyczył analizy badań naukowych prowadzonych przez interdyscyplinarny zespół polsko-ukraiński. Język mówiony Polaków bukowińskich został udokumentowany w postaci zarejestrowanych wypowiedzi na temat różnych wymiarów życia codziennego. Analiza zgromadzonego materiału prowadzi do wniosku o istnieniu kilku podstawowych kategorii polszczyzny bukowińskiej. Po pierwsze można mówić o polszczyźnie bukowińskiej będącej kontynuacją polszczyzny Kresów południowo-wschodnich. Po drugie da się wyróżnić gwarę górali bukowińskich. Od tych dwóch kategorii należy odróżnić, gwarę wsi Bulaj z cechami dialektu małopolskiego. Mowa Polaków w Wikszanach i Kaczyce jest natomiast w zaniku. Została ona wyparta przez język rumuński. Codzienne życie Polaków w społecznościach mieszanych z liczebną przewagą ludności ukraińskiej i rumuńskiej prowadzi do zmian w języku. W wyniku kontaktu z językami większościowymi bukowińska polszczyzna mówiona nabyła szeregu cech fonetycznych i fleksyjnych. Trzeba jednak zauważyć, że żyjąc przez dwa wieki w obcym otoczeniu, poza granicami zwartego obszaru polskiego, Polacy przechowali polskie cechy języka i kultury. Bukowińska mowa polska jest zróżnicowana. Również na tę jej cechę ma wpływ sąsiedztwo innych języków i codzienne kontakty z ich użytkownikami.

Prezentowany zbiór materiałów, omówiony przez referentkę, stanowi trwałą dokumentację niematerialnego dziedzictwa kulturowego – ukształtowanej dziejowo polszczyzny bukowińskiej i fragmentu kultury tradycyjnej Polaków na Bukowinie. Dzięki opowieściom snutym mową bukowińską słuchaczy zapoznali się ze światem Polaków na pograniczu ukraińsko-rumuńskim.

Referentka wnioskuje, że mowa polska Polaków z Bukowiny przetrwała w bardzo ciężkich warunkach politycznych w Związku Radzieckim oraz w Rumunii. Mniejszości polskie w tych krajach były, jak wiadomo, uważane za „piątą kolumnę”, mniejszość niechcianą i nielubianą przez władze. Mowa polska na Bukowinie przetrwała dzięki jej użytkownikom. Poza zwartymi skupiskami polskich górali bukowińskich grono osób wykazujących się znajomością polszczyzny bukowińskiej tworzą najczęściej osoby w wieku starszym. Z uwagi na to, mowa polska na Bukowinie – stanowiąca cenny element polskiego dziedzictwa narodowego, ważny dla tożsamości całej wspólnoty Polaków – jest zagrożona wyginięciem.

 Święto polskości i nauki w Berdiańsku

Święto polskości i nauki w Berdiańsku

W trakcie omówienia problemów szkolnictwa polonijnego, uczestnicy dyskusji zwracali uwagę między innymi na konieczność wdrażania i doskonalenia nowych metod zdalnego nauczania, a jednocześnie poszukiwanie możliwości integracji i nawiązania dialogu międzypokoleniowego, co powinno przyczynić się do zapewnienia ciągłości kulturowej. Szczególną uwagę zwrócono na kształcenie i doskonalenie kadry pedagogicznej, zdolnej w nowych warunkach epidemiologicznych do przygotowania i dostosowania programów nauczania do potrzeb grupy i posiadanych materiałów dydaktycznych.

Podsumowując pięciodniowe obrady i dyskusje organizatorzy podkreślili, że w obecnej sytuacji zglobalizowanego świata kształcenie młodej kadry naukowej ma decydujące znaczenie dla rozwoju społeczeństw poszczególnych państw i całych kontynentów. Naukowcy, będąc awangardą społeczną i rękojmią ewolucji myśli naukowej, w dużym stopniu wyznaczają czynniki i kierunki rozwoju państw. Dlatego kształcenie młodych uczonych-polonistów pozwoli wypełnić tę lukę w naukowym środowisku Ukrainy. Ten problem nabiera szczególnego wymiaru w kontekście stosunków międzykulturowych w państwach wieloetnicznych, w tym na Ukrainie. Uczeni-poloniści pochodzenia polskiego stając się częścią elity naukowej będą mogli podnieść status nie tylko nauki polonistycznej lecz także kultury i polskiej mniejszości na Ukrainie i przyczynić się do dalszego porozumienia i integracji obu państw.

Niewątpliwie, kształcenie młodych naukowców polskiego pochodzenia z Ukrainy pozwoli na nowe przeczytanie wspólnych mało znanych kartek dziejów współbycia na wspólnych pogranicznych terytoriach, poczynając od interferencji językowej i kończąc na przenikaniu międzykulturowym.

Pomimo to naukowcy-poloniści mogą pozytywnie wpłynąć na poziom doskonałości naukowo-metodologicznej nauczycielstwa polskiego na Ukrainie.

 Święto polskości i nauki w Berdiańsku

Święto polskości i nauki w Berdiańsku

Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że żyjemy w XXI wieku i musimy dostosować się do realiów zglobalizowanego świata, żeby nie tylko przetrwać, lecz znaleźć godną niszę we współczesnym zintegrowanym świecie.

Публікація виражає лише погляди автора(ів) і не може бути ототожнена з офіційною позицією Канцелярії Голови Ради міністрів.