Język ukraiński na maturze w Polsce: edukacja, integracja i kultura w nowej perspektywie

23 pażdziernika 2025, 13:09

Język ukraiński na maturze w Polsce: edukacja, integracja i kultura w nowej perspektywie

W 2025 roku uczniowie w Polsce otrzymali możliwość zdawania egzaminu maturalnego z języka ukraińskiego jako języka obcego. Decyzja ta, choć z pozoru dotyczy wyłącznie sfery edukacyjnej, ma znacznie szersze konsekwencje społeczno-kulturowe i polityczne. Po pierwsze, włączenie języka ukraińskiego do systemu matury formalnie uznaje jego status w polskiej przestrzeni edukacyjnej, wyprowadzając go z dotychczasowej marginalizacji. Po drugie, stanowi istotny element polityki integracyjnej wobec obywateli Ukrainy, którzy w ostatnich latach stanowią znaczącą część populacji Polski.

Obecna sytuacja demograficzna podkreśla wagę tej decyzji. Na dzień 1 października 2025 roku w Polsce przebywa około 1,6 miliona obywateli Ukrainy, z czego niemal milion osób objętych jest ochroną czasową. W polskich szkołach uczy się ponad 187 tysięcy dzieci i młodzieży pochodzenia ukraińskiego, co stanowi znaczącą grupę wśród uczniów ogółem. Liczby te pokazują, że decyzja o włączeniu języka ukraińskiego do matury nie jest jedynie symbolicznym gestem, lecz odpowiedzią na realne potrzeby edukacyjne i społeczne.

Znaczenie włączenia języka ukraińskiego do systemu egzaminów maturalnych można rozpatrywać w kilku wymiarach. W perspektywie edukacyjno-integracyjnej umożliwia ono uczniom z Ukrainy zachowanie kompetencji językowych i tożsamości kulturowej, a także rozwija dwujęzyczność jako narzędzie komunikacji międzykulturowej. Jednocześnie wpisuje się to w europejskie trendy edukacyjne, które promują inkluzyjność, wielokulturowość i ochronę języków mniejszościowych.

Wymiar instytucjonalno-administracyjny tego przedsięwzięcia jest nie mniej istotny. Wprowadzenie języka ukraińskiego jako przedmiotu maturalnego wymaga opracowania standardów oceniania, podręczników, programów nauczania oraz przygotowania wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej. Ponieważ decyzje o wprowadzeniu języka ukraińskiego podejmują poszczególne szkoły, wdrażanie tej inicjatywy może przebiegać nierównomiernie, w zależności od dostępności zasobów i lokalnych uwarunkowań edukacyjnych.

Nie można też pominąć wymiaru społeczno-kulturowego. Obecność języka ukraińskiego w polskim systemie edukacji legitymizuje kulturę ukraińską jako integralną część europejskiego, wielojęzycznego krajobrazu kulturowego i stanowi formę dyplomacji kulturowej. Uznanie języka na poziomie państwowego egzaminu sygnalizuje zmianę paradygmatu – od polityki asymilacyjnej wobec mniejszości narodowych ku polityce wzajemnego włączenia i wsparcia różnorodności kulturowej.

Współczesna sytuacja geopolityczna i migracyjna Polski oraz Ukrainy dodatkowo wzmacnia znaczenie tej decyzji. Napływ uchodźców wojennych od 2022 roku zmienił demograficzny krajobraz Polski, wprowadzając do systemu edukacji znaczną liczbę uczniów z Ukrainy. To z kolei wymusza dostosowanie struktur szkolnictwa do potrzeb nowych grup uczniów, w tym wprowadzenie języka ukraińskiego jako języka nauczania i egzaminowania.

Warto zauważyć, że włączenie języka ukraińskiego do matury nie tylko wspiera integrację uczniów w polskich szkołach, ale również buduje mosty kulturowe między Polską a Ukrainą. Uczniowie uczący się języka ojczystego w formalnym systemie edukacji mogą w przyszłości łatwiej utrzymać kontakt ze swoją kulturą, tradycją i językiem, jednocześnie uczestnicząc aktywnie w życiu polskiego społeczeństwa. Jest to szczególnie istotne w kontekście długofalowej integracji i adaptacji społecznej młodzieży migracyjnej.

Decyzja ta ma także wymiar symboliczny: pokazuje gotowość polskiego systemu edukacyjnego do uznania i wspierania różnorodności językowej oraz do tworzenia inkluzywnej przestrzeni edukacyjnej. Jest to krok w stronę edukacji, która nie tylko przekazuje wiedzę, ale także kształtuje wartości, postawy i tożsamość kulturową młodych obywateli.

Podsumowanie

Wprowadzenie języka ukraińskiego na maturze w Polsce stanowi ważny krok w kierunku inkluzyjnego, wielokulturowego systemu edukacji. Decyzja ta odpowiada na realne potrzeby demograficzne, społeczne i edukacyjne, a jednocześnie sygnalizuje zmianę podejścia wobec mniejszości narodowych – od asymilacji ku wzajemnemu włączeniu i wsparciu. W kontekście obecnej sytuacji migracyjnej, decyzja ta jest nie tylko rozwiązaniem edukacyjnym, ale także aktem społeczno-kulturowym, świadczącym o otwartości polskiego systemu edukacyjnego i jego gotowości do współpracy ponad granicami państwowymi.