Socjalizacja językowa osób z Ukrainy w Polsce

13 listopada 2023, 11:46

Socjalizacja językowa osób z Ukrainy w Polsce

13 listopada odbyło się otwarcie IV Międzynarodowego Panelu Naukowo-Dydaktycznego „Stan i perspektywy dydaktyki języka polskiego w szkołach średnich i wyższych”, organizowany przez Wołyński Uniwersytet Narodowy imienia Łesi Ukrainki (Łuck). Prezes PKOT «Odrodzenie» w Berdiańsku, pracownik Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk przedstawił referat pod tytułem «Socjalizacja językowa osób z Ukrainy w Polsce».

Oto niektóre tezy wystąpienia prof. Lecha Suchomłynowa.

Wojna w Ukrainie spowodowała, że do Polski przybyło ponad 3 miliony uchodźców z tego kraju. Większość z nich to kobiety i dzieci, które zmuszone były opuścić swoje domy i rodziny.

Przyjazd tak dużej liczby cudzoziemców wywarł znaczący wpływ na polską sytuację językową. Język ukraiński stał się coraz bardziej widoczny w przestrzeni publicznej, a polskie instytucje edukacyjne i kulturalne musiały przygotować się na przyjęcie licznych grup uczniów i studentów z Ukrainy.

Ukraińcy w Polsce napotykają na szereg wyzwań, w tym konieczność posługiwania się językiem polskim. Jest to niezbędne do funkcjonowania w polskim społeczeństwie, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.

W ostatnich latach w Polsce obserwuje się wzrost liczby cudzoziemców, którzy przyjeżdżają do Polski w celach edukacyjnych, zawodowych lub rodzinnych. W związku z tym wzrasta również zapotrzebowanie na nauczanie języka polskiego jako obcego.Najnowsze metody nauczania języka polskiego jako obcego.

W ostatnich latach obserwuje się rozwój nowych metod nauczania języka polskiego jako obcego. Metody te są bardziej elastyczne i dostosowane do potrzeb indywidualnych uczniów.

Najnowsze trendy kładą nacisk na:

• Komunikację i interakcję - w nauczaniu JPO coraz większą rolę odgrywają ćwiczenia i zadania, które angażują uczniów w aktywną komunikację.
• Naturalność - proces uczenia się języka powinien być jak najbardziej zbliżony do naturalnego procesu przyswajania języka jako ojczystego.
• Indywidualne podejście - nauczyciele JPO powinni dostosowywać metody nauczania do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów.

• Metoda komunikacyjna - skupia się na rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych uczniów.
• Metoda naturalna - opiera się na naśladowaniu naturalnego procesu przyswajania języka.
• Metoda immersji, która polega na całkowitym zanurzeniu uczniów w języku obcym.
• Metoda projektowa, która polega na realizacji projektów edukacyjnych w języku obcym.

• Efektywności nauczania - nauczyciele języków powinni stosować metody i techniki, które pozwalają uczniom osiągnąć zamierzone efekty.
• Innowacyjności - nauczyciele języków powinni być otwarci na nowe rozwiązania i metody nauczania.
• Odpowiedzialności społecznej - nauczanie języków powinno uwzględniać potrzeby i możliwości uczniów, a także wyzwania społeczne i kulturowe.

W kontekście sytuacji w Polsce, współczesna glottodydaktyka powinna uwzględniać potrzeby i możliwości ukraińskich uczniów, którzy przyjechali do Polski w wyniku wojny. Nauczyciele JPO powinni stosować metody i techniki, które pomagają uczniom szybko i efektywnie nauczyć się języka polskiego, a także poznać polską kulturę i obyczaje.

Obecnie aktualnym jest problem socjalizacji językowej osób z Ukrainy w Polsce. Wiąże się to z szeregiem wyzwań, ale także szans. Do wyzwań należą: różnice językowe i kulturowe, nowe warunki życia i edukacji, trudności emocjonalne związane z wojną.

Do szans należą: otwarty i przyjazny stosunek Polaków do Ukraińców, dostęp do edukacji i zajęć językowych, a także możliwość integracji z polskim społeczeństwem.

Socjalizacja językowa ukraińskich dzieci i młodzieży w Polsce jest procesem złożonym i wieloaspektowym. Zależy od wielu czynników, w tym od wieku i poziomu rozwoju dzieci, od warunków życia i edukacji, a także od indywidualnych predyspozycji.

Nauczanie języka polskiego jako obcego odgrywa kluczową rolę w tym procesie. Właściwie dobrane metody i techniki nauczania mogą pomóc uczniom szybko i efektywnie nauczyć się języka polskiego, a także poznać polską kulturę i społeczeństwo.

Instytut Slawistyki natychmiast zareagował na zmianę sytuacji językowej w Polsce. Jednym z ważnych wymiarów zaangażowania Instytutu Slawistyki PAN w realną pomoc uchodźcom i uchodźczyniom z Ukrainy są organizowane od marca 2022 r. bezpłatne kursy języka polskiego dla osób z Ukrainy i kursy języka ukraińskiego dla Polaków. Potrzeba nauczania obu języków wynikała z palącej w pierwszych dniach rosyjskiej agresji na Ukrainę potrzeby usprawnienia komunikacji między osobami przybywającymi z Ukrainy i osobami organizującymi pomoc w Polsce.

Kursy językowe prowadzone w IS PAN cieszą się bardzo dużą popularnością. Dotychczas zorganizowano 10 edycji kursów języka ukraińskiego i 6 edycji kursów języka polskiego. Łącznie wzięło w nich udział 1369 osób: 744 w kursie polskiego i 625 w kursie ukraińskiego.

Osoby uczęszczające na kursy języka polskiego to m.in. naukowcy (lingwiści, filolodzy, ukrainoznawcy, matematycy), nauczycielki pracujące w polskich szkołach, artyści, twórcy gier komputerowych, testerzy oprogramowania, kucharze, księgowe, specjalistki ds. kadr, prawniczki, lekarki, sprzedawcy, urzędniczki, osoby pracujące w bankach, studenci i studentki oraz osoby czasowo bez zatrudnienia.

O ile impulsem do rozpoczęcia kursów językowych była potrzeba lepszej komunikacji przy pierwszym kontakcie z osobami wyjeżdżającymi z zajętej wojną Ukrainy, o tyle obecnie potrzeba ta wynika głównie z faktu, że współtworzymy struktury życia społecznego, w tym przede wszystkim zawodowego. Przyczyniamy się także do wzajemnego poznania obu narodów i dekonstrukcji szkodliwych stereotypów szerzonych przez wrogą Ukrainie propagandę. Masowe nauczanie obu języków prowadzimy bez żadnego wsparcia ze strony MEiN i PAN. Instytut Slawistyki PAN stał się z konieczności placówką dydaktyczną prowadzącą nauczanie języków. Jest to fenomen w naszym kraju, żadna inna placówka nie prowadzi nauczania na taką skalę.

L.Suchomlynow