Pokłosie naukowej współpracy polsko-ukraińskiej

01 grudnia 2020, 06:06

Pokłosie naukowej współpracy polsko-ukraińskiej

Wspólnym wynikiem badań Heleny Krasowskiej, Lecha Aleksego Suchomłynowa i Piotra Syhedy jest monografia Socjolingwistyczne kompendium, wyd. Polska Akademia Nauk, Kijów 2020, ss. 336. Monografia ta stanowi jeden z rezultatów prowadzonych zespołowo badań naukowych w ramach projektu III Międzynarodowa praktyczno-naukowa konferencja „Współczesne metody nauczania języka polskiego” finansowanego w ramach programu Działalność Upowszechniająca Naukę Polskiej Akademii Nauk oraz Przedstawicielstwa Polskiej Akademii Nauk w Kijowie.

Monografia niniejsza zawiera szereg problemów związanych z językiem w społeczeństwie. Autorzy omawiają najważniejsze terminy socjolingwistyczne: poruszony został problem języka ojczystego i rozróżnienie w nabywaniu oraz uczeniu się kolejnych języków. Niezmiernie ważny problem wielojęzyczności to kod językowy oraz przełączenia kodów językowych. Wielojęzyczność jest bogactwem jednostki, pozwala jej być człowiekiem o szerokich horyzontach i szerzej patrzeć na kulturę własną oraz sąsiednią czy inną, a Ukraińcy są wielojęzyczni. W dalszej części został wyświetlony problem kontaktów językowych, które zachodzą na różnych poziomach, jak indywidualnym tak i grupowym czy też terytorialnym. Interferencje językowe, przełączanie kodów językowych, zjawiska surżyka, trasianki czy „mowy prostej” są rozwinięte w dalszej części tej pracy. Autorzy zwracają uwagę również na socjolekt, gwarę, dialekt, żargon, slang – terminy które stanowią główne pojęcia socjolingwistyki.

Bardzo dobrze omówiony został problem kierunków badań socjolingwistycznych, w tym: socjolingwistyka synchroniczna, socjolingwistyka diachroniczna, makrosocjolingwistyka, mikrosocjolingwistyka, socjolingwistyka teoretyczna i eksperymentalna, socjolingwistyka a socjologia języka oraz socjolingwistyka stosowana. Sporo miejsca w tej monografii zostało poświęcono metodom socjolingwistyki, między innymi, czym jest wywiad, obserwacja, ankietowanie, testy, itd. Dalsza część pracy poświęcona jest analizom źródeł i ich sposobów publikowania. Znalazły się tutaj również problemy stosowania metodologii takiej jak: biograficzna, sfer (domen) itd.

Nie zabrakło w tej książce również społecznego aspektu językowej komunikacji. Autorzy zwracają również uwagę na język i społeczeństwo. Piszą o języku jako czynniku etnicznej lub kulturowej grupy oraz o języku i kulturze. Bardzo ważny aspekt rozpatrywany przez autorów monografii to kierunki polityki językowej państwa oraz obecny status językowy państwa ukraińskiego. Dużą rolę w kształtowaniu polityki językowej państwa odgrywają liderzy, politycy, przedstawiciele parlamentu.

Praca ta nie wyczerpała trudnych definicji zjawisk socjolingwistycznych. Dyskursy odnoszące się do omawianych zjawisk przeplatają się nawzajem.Celem monografii pod tytułem „Socjolingwistyczny kompendium” jest zapoznanie przyszłych socjologów i filologów, a także osób zainteresowanych tym zagadnieniem, z podstawowymi pojęciami, problemami i metodami socjolingwistyki - nauki rozwijającej się na styku językoznawstwa, psychologii społecznej i etnografii oraz badającej problemy związane ze społecznością a językiem, ich funkcjami społecznymi, mechanizmem wpływu czynników społecznych na język i rolą języka w społeczeństwie.

Autorzy profesor Helena Krasowska, profesor Lech Aleksy Suchomłynow i doktor Piotr Syheda odnotowali również fakt, że duże znaczenie dla kontynuacji języka mają uwarunkowania makrostrukturalne – możliwości i ograniczenia stwarzane przez państwo.

Rezultaty tych niezwykle ważnych badań naukowych prowadzonych we współpracy międzynarodowej Heleny Krasowskiej, Lecha Aleksego Suchomłynowa i Piotra Syhedy stanowią trwały dorobek do humanistyki światowej. Niepodważalną wartością współpracy uczonych było dążenie do utworzenia interdyscyplinarnego zespołu realizującego wspólne przedsięwzięcia naukowe.

Uczeni zadbali również o to, by ich ustalenia wyszły poza wąski krąg świata akademickiego. Wymienić można kilka płaszczyzn współpracy: organizacja wspólnych konferencji naukowych o profilu slawistycznym; wspólne badania terenowe; organizacja Dni Polskich w Berdiańsku; organizacja polskiego Festiwalu Nauki, prowadzenie zajęć popularno-naukowych z młodzieżą oraz studentami promujących kulturę polską. Zainteresowania badaczy ukraińskich i polskich skupiają się wokół takich dziedzin nauki, jak językoznawstwo, kultura i literatura, historia, socjologia, etnografia. Efekty tej współpracy to między innymi: cykl wspólnych konferencji naukowych pt.: „III Międzynarodowa praktyczno-naukowa konferencja „Współczesne metody nauczania języka polskiego”. W najbliższych latach wspólne badania polskich i ukraińskich uczonych w zakresie językoznawstwa i kulturoznawstwa będą nie tylko kontynuowane, ale pojawią się następne wieloletnie projekty. Już trwają dyskusje o wspólnych przedsięwzięciach naukowych, szczególnie ważnych w kontekście aktualnych konfliktów wokół ukraińskiej tożsamości i dynamicznej sytuacji językowej w tej części Europy.

Pobierz w PDF