Kiedy 24 lutego 2022 roku o czwartej nad ranem — w chwili, gdy większość piętnastoletnich dziewcząt śni o balu na zakończenie szkoły, o badaniach w ramach Młodej Akademii Nauk, o pierwszym pocałunku — w oknie Berdiańska pojawiło się światło eksplozji. To, co miało być tylko kolejnym dniem młodzieńczych planów, zostało brutalnie przerwane. Dla Marii (imię zmienione, by chronić tożsamość) początek rosyjskiej okupacji nie był abstrakcją z telewizji, lecz codziennością, która w jednej chwili runęła. Zamiast egzaminów i tanecznych prób przyszły cisza, niepewność i nowy, narzucony porządek.

Pierwsze tygodnie okupacji w Berdiańsku przypominały powolne tonięcie w ciemności. Nie było internetu, gazu, dostępu do gotówki. Woda do prysznica wymagała godzinnego przygotowania, sklepy pustoszały, na ulicach pojawiały się ciężarówki z rosyjską żywnością, której ceny biły rekordy, a jakość nie miała nic wspólnego z tym, co znano wcześniej. Najbardziej uderzające było jednak poczucie zawieszenia. „Miasto było puste. Masa wojskowej techniki. Było brudno, ponieważ nie działały służby komunalne. Czas jakby zamarł” — wspomina Maria. Dla nastolatki, która jeszcze niedawno planowała przyszłość, rzeczywistość nagle zatrzymała się w martwym punkcie.

IX Azowskie Dni Nauki Polskiej oraz Międzynarodowy Panel Naukowy „Ukraińsko-Polska Sesja Filologiczna” odbyły się w dniach 9–10 października 2025 roku w Domu Polonii w Warszawie i na Wydziale Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Wydarzenie zorganizowano pod patronatem Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i Instytutu Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej UW. Sesja miała charakter interdyscyplinarny i była poświęcona tematowi „Percepcje tekstu kultury: między dekonstrukcją a interpretacją”.

Spotkanie stało się przestrzenią refleksji nad współczesnymi metodami analizy tekstów kultury – literatury, filmu, sztuki, mediów i języka – w kontekście napięcia między dekonstrukcją a interpretacją.

W wydarzeniu uczestniczyło ponad 30 prelegentów reprezentujących uczelnie z Polski i Ukrainy, m.in. Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Uniwersytet Jagielloński, Politechnikę Warszawską, Uniwersytet Lwowski, Kijowski Uniwersytet im. Borysa Hrynczenki, Berdiański Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny, Uniwersytet Charkowski oraz Sumski Uniwersytet Państwowy.

Oksana Zabużko pisała: „Czas spojrzeć na rosyjską literaturę nowymi oczami, wszak w dużej mierze to ona utkała ‘siatkę maskującą’ dla rosyjskich czołgów”. Słowa te nabierają szczególnego znaczenia w kontekście wydarzenia z 2 października 2025 roku na forum Wałdaju, gdy Władimir Putin recytował fragment wiersza Aleksandra Puszkina „Rocznica Borodina”.

Recytacja tego utworu nie jest jedynie gestem literackim czy symbolicznym nawiązaniem do tradycji rosyjskiej poezji, lecz może być interpretowana jako świadome działanie polityczne. „Rocznica Borodina” – wiersz napisany w 1831 roku – wspomina bitwę pod Borodino z 1812 roku i przedstawia Rosję jako obrońcę przed agresją zewnętrzną. Jednak w kontekście polskim fragmenty utworu mogą być odczytane jako wyraz wrogości wobec Polski, co skłoniło wielu badaczy do określenia go mianem „polakożerczego”.

Wykorzystanie tego wiersza przez Putina w publicznym wystąpieniu można rozumieć jako instrument kształtowania narracji historycznej. Recytacja odwołuje się do rosyjskiej tradycji literackiej, legitymizując współczesną politykę Kremla wobec Polski i innych państw sąsiednich. Poprzez przywołanie historycznych tekstów, Putin podkreśla obraz Rosji jako państwa broniącego Europę przed zagrożeniami zewnętrznymi, a jednocześnie uzasadnia swoje prawo do wpływania na losy krajów sąsiednich.

Panel dyskusyjny „Współczesne ukraińskie studia postkolonialne: dekonstrukcja mitów i interpretacja tekstów kultury” odbędzie się 10 października 2025 roku w godzinach 11:30–12:00 w Instytucie Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, przy ul. Dobrej 55, sala 1.261.

Wprowadzenie i moderowanie panelu poprowadzi prof. dr hab. Lech Suchomłynow z PKOT „Odrodzenie” w Berdiańsku i Uniwersytetu Warszawskiego. Prelegentkami będą:

• prof. dr hab. Olena Bondareva – Kijowski Uniwersytet im. Borysa Hrinchenki w Kijowie,
• doc., dr Nataliia Hirna – Lwowski Narodowy Uniwersytet Medyczny im. Daniela Halickiego.

Panel pokaże, jak postkolonializm w literaturoznawstwie ukraińskim może służyć dekonstrukcji eurocentrycznego, rosyjskocentrycznego i kolonialnego paradygmatu badań, umożliwiając bardziej kompleksowe i wielowymiarowe spojrzenie na historię literatury oraz procesy kulturowe.

Tegoroczna edycja Azowskich Dni Nauki Polskiej, organizowana pod hasłem „Percepcje tekstu kultury: między dekonstrukcją a interpretacją”, to wydarzenie o wyraźnie interdyscyplinarnym charakterze. Zgromadzeni badacze z Polski i Ukrainy skoncentrują się na roli tekstów kultury, od literatury, przez sztukę, po dyskurs medialny w kontekście dynamicznych przemian społeczno-politycznych.

Pięć kluczowych perspektyw badawczych

• dualizm odbioru tekstu kultury – między krytycznym demontażem znaczeń a ich odtwarzaniem i aktualizacją;
• kontekstualność – sens dzieła konstytuuje się w relacji z historią, społeczeństwem i językiem, a nie wyłącznie z intencją autora;
• uwarunkowanie ideologiczne – każda interpretacja jest osadzona w ramach politycznych i ideologicznych;
• interdyskursywność – tekst zawsze uczestniczy w wielu narracjach równocześnie;
• performatywność interpretacji – każdy akt lektury współtworzy nowy tekst kultury.

poberz program

Polskie Kulturalno-Oświatowe Towarzystwo „Odrodzenie” w Berdiańsku, Instytut Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” mają zaszczyt zaprosić do udziału w międzynarodowej sesji naukowej poświęconej interpretacji tekstów literacko-kulturowych. Wydarzenie gromadzi wybitnych badaczy z Polski i Ukrainy, którzy podejmują zagadnienia hermeneutyki, dekonstrukcji, studiów postkolonialnych oraz analizy tekstów literackich, kulturowych i publicystycznych.

Sesja obejmuje prezentacje dotyczące historii pojęcia interpretacji, współczesnych koncepcji analizy tekstu oraz refleksji nad wojną, traumą i doświadczeniami migracyjnymi w literaturze i kulturze. W programie znajdują się referaty poświęcone literaturze współczesnej, pamiętnikom, tekstem publicystycznym, językowym markerom oraz praktykom translacji i interpretacji kulturowej.

Integralną częścią wydarzenia są dyskusje panelowe, które pozwalają uczestnikom wymieniać się doświadczeniami, analizować różne perspektywy interpretacyjne i wspólnie badać wpływ współczesnych procesów społecznych i historycznych na kulturę i literaturę. Sesja ma charakter interdyscyplinarny i jest otwarta dla naukowców, studentów oraz wszystkich zainteresowanych tematyką literatury, kultury i studiów międzykulturowych.

poberz program

Spotkanie Donalda Trumpa z Władimirem Putinem miało być chwilą dyplomatycznego pragmatyzmu. W rzeczywistości stało się obrazem słabości, a dla wielu – upokorzenia Ameryki. Trump, zamiast wystąpić w roli przywódcy świata demokratycznego, który z mocą staje w obronie wartości Zachodu, zdecydował się na rolę politycznego petenta. Jego słowa i gesty, odbierane jako serwilizm wobec Kremla, odbiły się echem w mediach i opinii publicznej – od Waszyngtonu po Kijów.

Tymczasem u boku Putina nie stanęła wizja równoprawnego partnerstwa, lecz cienista figura autokraty, który od lat prowadzi brutalną wojnę z wolnością, prawdą i samą ideą demokracji. Spotkanie to uświadomiło światu, że dawne filary globalnego porządku mogą chwiać się pod naporem własnej słabości i krótkowzroczności.

A jednak w tym pejzażu upadku i kompromitacji wyraźniej jeszcze rysuje się kontrast – Ukraina, której walka o życie i wolność jest dziś probierzem wartości całej cywilizacji Zachodu. To ona przypomina światu, czym jest niezłomność i jaka jest cena prawdziwej godności.